اینترمیلان و رئال مادرید چرا آمدند ، چرا رفتند؟نویسنده: علی رضایی
نتایج اخیر تیم های فوتبال نوجوانان و جوانان در رقابت های قهرمانی آسیا بار دیگر ثابت کرد برنامه ریزی ها و فعالیت هایمان در رده های پایه ای مناسب نیست. نوجوان ها و جوان ها در حالی شکست های تلخی را در سنگاپور و هندوستان تجربه کردند که نسبت به دوره های گذشته از تدارک و امکانات بهتری برخوردار بودند، اما در مقایسه با دیگر رقبای آسیایی کمبودها و ضعف ها مشهود بود. این در حالی است که قدرت های سنتی شرق قاره، بویژه کره و ژاپن با دوراندیشی برنامه های ویژه ای را برای پرورش استعدادهای فوتبال در نظر دارند و از این مهم به نتایج قابل توجهی هم دست یافته اند. حضور متوالی در جام جهانی (در همه رده ها) و کسب اعتبارات روزافزون فقط بخشی از نتایج سرمایه گذاری کلان روی نونهالان، نوجوانان و جوانان است. این موضوع در غرب قاره، بین کشورهای غربی نیز مرسوم است. البته این اواخر فوتبال پایه ای عرب ها با افت محسوسی مواجه شده است و این بی ربط با هجوم بازیکنان خارجی به لیگ های حرفه ای شان نیست.
اما اگر بخواهیم به گذشته های نه چندان دور برگردیم به کسب نتایج قابل توجه تیم های پایه ای قطر، بحرین یا عربستان در عرصه های جهانی می رسیم و این خود گواه بر سرمایه گذاری کشورهای یاد شده روی استعدادهای فوتبال است.
فوتبال پایه ای ایران در دهه ۷۰ میلادی درخشش خوبی در سطح قاره داشت. هرچند در رده نوجوانان نتایج قابل توجهی کسب نشد، اما چهار قهرمانی پیاپی در رده جوانان نام تیم کشورمان را در این رده بر سر زبان ها انداخت. پس از آن در رده های پایه سیر نزولی را پیشه کردیم و دیگر نتوانستیم افتخارات گذشته را تکرار کنیم. هرازگاهی تک ستاره هایی در این رده ظهور کردند، اما به همان سرعت هم محو شدند. تیم ها سرمایه گذاری روی بازیکن های کم سن و سال را به دست فراموشی سپردند و مدیران باشگاه ها برای حفظ کرسی خود ، نتیجه گیری را پیشه کردند.
در سال های گذشته طرح هایی از سوی کارشناسان برای پیشرفت استعدادهای فوتبال مطرح شد که مطابق انتظار نتایج قابل توجهی دربرنداشتند، اما مطرح شدن نام چند باشگاه بزرگ دنیا برای سرمایه گذاری در فوتبال پایه ای ایران و کشف استعدادهای این رشته در کشورمان حرکتی نو بود که خیلی ها را به تحرک واداشت. شنیدن نام اینترمیلان و رئال مادرید انگیزه هایی را در نزد هر فوتبال دوست بزرگ و کوچکی تداعی می کند. این دو باشگاه بزرگ ایتالیایی و اسپانیایی که در برخی کشورهای در حال توسعه مدارس فوتبال راه اندازی کردند به ایران هم چراغ سبز نشان دادند تا فوتبال کشورمان بار دیگر در مجامع بین المللی بر سر زبان ها بیفتد. ایتالیایی ها از اواخر دهه ۹۰ میلادی بود که در این راه پای میز مذاکره نشستند و کار را در ایران شروع کردند، ولی رئال مادرید پس از زلزله مرگبار بم اعلام آمادگی کرد تا کودکان فوتبال دوست این منطقه از کشورمان را زیر پوشش خود قرار دهد. این حضور می توانست فصل تازه ای از فوتبال کشورمان را رقم بزند اما از فرصت استثنایی که در اختیار فوتبال مان قرار گرفت استفاده نکردیم. براستی چرا اینترمیلان و رئال قصد سرمایه گذاری روی فوتبال ایران را داشتند و چرا از این مهم بهره ای نگرفتیم؟
اهداف باشگاه های بزرگ
وقتی به بررسی اهداف حضور باشگاه های رئال مادرید و اینترمیلان در ایران می پردازیم به نقاط مشترک زیادی می رسیم. میلان، آژاکس و منچستریونایتد هم در زمره باشگاه هایی قرار دارند که برای کشف و پرورش استعدادهای فوتبال در کشورهای آقریقایی، آسیایی و آمریکای جنوبی، روی خوش نشان داده اند و این فعالیت ها بی دلیل نیست. آنها حتی در برخی کشورهای اروپایی نیز فعال اند. آفریقای جنوبی، کنیا، ساحل عاج، قبرس، بلژیک و لوکزامبورگ در فهرست کشورهایی قرار دارند که باشگاه های بزرگ اروپایی در آنها شعبات آموزشی دارند.
فعالیت های باشگاه های معتبر جهان در دیگر کشورها به طور عام به دو صورت انجام می گیرد. در برخی از کشورهای آفریقایی شاهد ساخت مدارس فوتبال و اعزام مدرس به این مناطق هستیم تا فوتبال کلاسیک و نوین را در نونهالان این مناطق آموزش بدهند. در بخش دوم فعالیت ها به همکاری مشترک با باشگاه های این کشورها می رسیم. منچستریونایتد ازسال ها قبل با باشگاه آنتورپ بلژیک پیمان مراوده بازیکن و مربی امضا کرده است. آژاکس آمستردام نیز با باشگاه کیپ تاون در آفریقای جنوبی چنین قراردادی دارد و بازیکن های مستعد آنها را به مدرسه فوتبال خود در پایتخت هلند انتقال می دهد. اینترمیلان ایتالیا هم از مدت ها قبل در نیجریه و کنیا فعالیت هایش را شروع کرده بود. کشف مارتینز مهاجم کنونی باشگاه نیوکاسل انگلیس در راستای همین فعالیت ها صورت گرفته است. کارشناسان در تشریح اهداف این فعالیت ها به بسط روابط با کشورهای درجه دو و سه، تبلیغ و به دست آوردن هواداران در سطح جهان و مهمتر از همه وانمود کردن به این که اهداف خیریه و کمک به افراد کم بضاعت مورد نظر است، اشاره دارند. آنها البته تبلیغ و کشف بازیکن رابا قراردادهای ناچیز از جمله هدف های اصلی این باشگاه ها می دانند در عین حال معتقدند: کشورهای محروم هم در رده پایه ای تقویت می شوند.
سرمایه گذاری اینترکمپوس
بحث حضور اینترمیلان در فوتبال ایران به چند سال پیش برمی گردد، ماسیمو موراتی تاجر نفتی ایتالیایی ها از مدت ها قبل کمیته ای به نام اینترکمپوس
(interco preject) را به بدنه باشگاه افزود. هدف از این کار سرمایه گذاری و کمک به مناطق محروم و فوتبال خیز سراسر جهان بود. وی البته در نظر داشت تا با کشف استعدادها، آنها را به مدرسه فوتبال اینتر در شهر میلان انتقال بدهد. موراتی این طرح را در کشورهای مختلفی به اجرا درآورد و در اواخر دهه ۹۰ میلادی به ایران هم روی خوش نشان داد. نخستین جرقه ها در زمان صفایی فراهانی و در ملاقات وی با عباس ترابیان مسئول وقت امور بین الملل فدراسیون فوتبال ایران زده شد که رابطه نزدیکی هم با ایتالیایی ها داشت. ترابیان می گوید: «در یکی از ملاقات هایم به موراتی گفتم می تواند در ایران سرمایه گذاری کند.» به آبادان اشاره کردم که بخش مهمی از مناطق فوتبال خیز ایران بوده و مهارت های بازیکنانش زبانزد خاص و عام است. موراتی پذیرفت و بعدها چند کارشناس از ایتالیا به ایران آمدند که آنها را بردند و کوچه پس کوچه های آبادان را بازدید کردند. قرار شد نخستین مرکز اینترمیلان در این شهر ساخته شود که گفتم یک مرکز کافی نیست. بعدها سرایجاد پایگاه هایی درتهران، اردبیل و اصفهان توافق کردیم.
فعالیت مدارس اینترکمپوس وقتی با حضور موراتی در ایران همراه شد بسیار جدی تر از قبل پیش رفت.
اینتری ها که متعهد شده بودند به مربیان این مدارس حقوق دلاری پرداخت کنند و وسایل مورد نیاز را به صورت محموله های سالانه ارسال کنند هر چهارماه یک بار شرایط را چک می کردند. اما عمر این فعالیت ها بیش از ۳ سال (فقط در فدراسیون صفایی فراهانی) طول نکشید! جالب این که کسی هم این موضوع را پی نگرفت.
ترابیان در این باره توضیح می دهد: بعضی ها می خواستند پول برسد، اما کاری صورت نگیرد. در عوض اینترمیلان می خواست کارها خوب پیش برود. موراتی از من خواسته بود کارها را خوب تعقیب کنم. من هم اگر می خواستم بگویم که خیلی چیزها را باید می گفتم به موراتی گفتم دیگر در فدراسیون ایران مشغول به کار نیستم. متأسفانه از داخل کشور به طور مرتب و دقیق ماجراها را پی نگرفتند. درحالی که ایتالیایی ها سرموعد به کشورمان کارشناس می فرستادند و اوضاع هرچهار گروه سنی ۸ ، ۱۰ ، ۱۲ و ۱۵ سال را زیرنظر می گرفتند. راحت می توانستیم از این مدارس باشگاه ها را تغذیه کنیم، ولی قدر فرصت را ندانستیم.»
اما جالب تر این که، دکتر خداداد رئیس سابق کمیته جوانان فدراسیون فوتبال ایران مدعی است مراودات اینترمیلان و ایران برای پرورش استعدادهای کشورمان تا همین چندماه پیش وجودداشت و حتی ایتالیایی ها آخرین بار در سال گذشته اقدام به ارسال کمک های خود به مدارس ایرانی کردند. آنها هرسال ۱۵۰ دست پیراهن، شورت و جوراب ورزشی را به فدراسیون فوتبال می فرستادند و فکر می کنم تعدادی از این البسه در انبارهای فدراسیون فوتبال موجودباشد. البته این طرح نیاز به پیگیری داشت، چندین بار مربیانی را به شهرمیلان فرستادیم تا درکلاس های آموزشی آنها شرکت کنند. حتی کلاس های آموزشی را با حضور مدرسان ایتالیایی دایرکردیم. خداداد با اشاره به فواید حضور چنین باشگاه هایی درکشورمان خاطرنشان می کند: این طرحی است که اینترمیلان در برخی از کشورها به اجرا درمی آورد.
اما هیچ انتظاری از میزبانان ندارد. نمایندگان اینتر وقتی از آبادان، اردبیل، شهر ری و اصفهان بازدید کردند شرایط را برای برای پریایی کلاس های خود مهیا دیدند. علاوه بر امکانات و کلاس های مربیگری ازنظر مالی هم کمک میکردند. هر چند پول هایشان قابل توجه نبود. ولی انگیزه ها را افزایش می داد. در نظر داشته باشید هر سال۱۵۰ دست لباس به هر مدرسه می رسید. من خاطرم هست از همان کلاس ها بازیکن هایی تبدیل به داوران جوان شدند. عده ای هم استعدادهای خوبی برای تبدیل به بازیکن های درجه اول داشتند اما به هر ترتیب پیگیری های لازم صورت نگرفته و آنطور که بایسته است قدر فرصت ها را ندانسته ایم.»
رئیس سابق کمیته جوانان فدراسیون فوتبال ایران بر این باور است که بازگشت ترابیان به فدراسیون و پیگیری های وی می تواند مهم تلقی شود و می توان به ادامه مراودات با باشگاه اینترمیلان امیدوار بود و این در حالی است که ترابیان مدعی است از چند سال قبل اینتری ها با فدراسیون کشورمان قطع رابطه کرده اند.
مسعود معینی رئیس تازه کمیته جوانان فدراسیون فوتبال هم در پی جست وجوهای ما برای رسیدن به اصل ماجرا می گوید که اطلاعات چندانی از این موضوع ندارد، وی یادآور می شود که مدت زیادی نیست این سمت را در فدراسیون فوتبال عهده دار شده و در این شرایط نمی تواند اظهار نظر کند. معینی می افزاید: در گذشته مطلع شدم که بویژه باشگاه اینترمیلان با توجه به روابط خوبی که با ایران داشت برنامه هایی با اهداف یک طرفه را مورد توجه قرار داد. آنها با هزینه های کم در پی کشف استعدادها بودند. در واقع اگر کمی به عمق مسأله فکر کنیم سود این برنامه برای آنها بیشتر بوده است، ما منابع محدودی داشته ایم و تنها از اسم و پرستیژ اینتری ها می توانستیم استفاده کنیم. این کار ظاهراً برای مدتی ادامه داشت تا این که کمرنگ شد. من اطلاع چندانی از اصل ماجرا ندارم. اگر چیزی وجود داشته باشد حتماً باید علنی شود. متأسفانه در فدراسیون گذشته هه چیز بسیار کمرنگ پی گرفته شد.
اعلام آمادگی رئال مادرید
معمای حل نشده پروژه اینتر کمپوس وقتی در کنار پروژه ناتمام دیگری به نام رئال مادرید قرار می گیرد ابهامات و مشکلات پیرامون پرورش استعدادها بیشتر از قبل می شود. فاجعه انسانی بم که بر اثر زلزله وحشتناکی حادث شد سران باشگاه رئال مادرید را واداشت تا نسبت به بازماندگان این زلزله کشنده ابراز همدردی کنند. مادرید ی ها حتی اعلام آمادگی کردند در شهر بم مدرسه فوتبالی بنا می کنند تا نونهالان این منطقه بتوانند آموزش های اصولی فوتبال را بیاموزند. گفته می شود رئیس یکی از شرکت هایی که محصولات اسپانیایی را در کشورمان عرضه می کند تلاش های ابتدایی را صورت داده است. در همین حال منابع دیگری خبر می دهند بانی این کار یک اسقف بود که در هیأت رئیسه سابق باشگاه پرافتخار رئال مادرید فعالیت داشت. این اسقف مسئول امور خیریه باشگاه بوده و تاکنون مسابقه های زیادی را برای کمک به افراد گرسنه در آفریقا به راه انداخته است. یکی از افرادی که این ماجرا را پیگیری کرده، می گوید:
باشگاه رئال مادرید در کنار بخش های مختلف خود کمیته ای به نام امور خیریه دارد که پس از زلزله بم پیشنهاد می دهد یک مدرسه فوتبال برای بم و کودکان محروم آن ساخته شود. موضوع از طریق سفارت اسپانیا مطرح شد و از آن پس انجمن صلح و دوستی ایران و اسپانیا پیشنهاد مادریدی ها را به صورت رسمی ارائه کرد این مقام آگاه به پیشنهاد ابتدایی رئال برای پوشش ۱۵۰ بازیکن مستعد و کمک به آنها از طریق ارسال تجهیزات در ابتدای کار اشاره می کند و البته رئالی ها در آن زمان مدعی شدند ظرفیت اولیه را تا مرز هزار بازیکن افزایش می دهند.»
مطرح شدن نام رئال مادرید با توجه به جذابیت هایش به طور حتم شایعاتی را به دنبال خواهد داشت و این مهم در همان زمانی که رئالی ها اعلام آمادگی همکاری کردند به وضوح مشهود بود. هر بار شایعاتی مطرح شد. از سفر چند نونهال بمی به مادرید و دیدار با ملکه اسپانیا گرفته تا حضور زین الدین زیدان برای افتتاح مدرسه رئالی ها در شهرستان بم! این اخبار نه رنگ واقعیت به خود گرفتند و نه موردتأیید مسئولان داخلی. با این حال یکی از افرادی که از نزدیک پیگیر امور بوده و خود در این زمینه مسئولیتی برعهده داشت در این باره توضیح می دهد: باشگاه رئال مادرید با انجمن صلح و دوستی دو کشور قراردادی را منعقدکرد.
«رودریگز» که رئیس O.N.G صلح و دوستی اسپانیا است با پرز رئیس وقت باشگاه رئال مادرید مناسبات خوبی داشت. پس از آن ماجرا، به تهران و دفتر انجمن صلح و دوستی در کشورمان کشیده شد. دکتر نراقی که با اسپانیا درارتباط مستقیم است امور را از طریق انجمن پی گرفت، اما تحولات مدیریتی باشگاه رئال مادرید تردیدهایی را به وجود آورد، کالدرون رئیس جدید باشگاه هم تأکید کرد که ما به تعهدات قبلی رئال پایبند هستیم، ولی تاکنون شرایط جدیدی را شاهد نیستیم.
انتظار بی فایده
از عقد قرارداد انجمن صلح و دوستی ایران و اسپانیا و باشگاه رئال مادرید زمان زیادی می گذرد.
مذاکرات جسته و گریخته فراوانی هم در این مدت صورت گرفت، اما انتظارها برای حضور رئالی ها در بم پایانی نداشت. بی تفاوتی فدراسیون فوتبال کشورمان هم در این مهم جالب توجه است. دریجانی می گوید: «دادکان قضیه را پی نمی گرفت. فکر می کرد شوخی است. فقط به خاطر این که قضیه را از سر رد کند می گفت استقبال می کنیم. البته ما اصلاً با فدراسیون کاری نداشتیم و به طور مستقیم با اسپانیا در ارتباط بودیم، اما برای این که بعدها مشکلی پیش نیاید با تربیت بدنی بم قرارداد بستیم تا نگویند غیرقانونی عمل کردند.»
بمی ها با به کارگیری مربیان بومی آکادمی فوتبال خود را در ورزشگاه بیگلری آغاز کردند با این امید که روزی رئالی ها به عهد خود وفا کنند. ۸۰۰ نونهال در ابتدا نام خود را در آکادمی بم به ثبت رساندند. این عده بعدها به نصف تقلیل پیدا کرد و برنامه ها بر این بود که یکصد بازیکن مستعد در فهرست نهایی آکادمی قرار گیرند. چند ماه پیش که دو بازیکن سال های دور رئال مادرید به ایران سفر کردند امید زیادی وجود داشت تا وعده های این باشگاه تحقق یابند، اما نمایندگان رئال چند روزی در تهران ماندند و پس از گشت و گذار در اصفهان به مادرید برگشتند!
عباس ترابیان، پیگیر نبودن مسئولان وقت فدراسیون را علت تأخیر و عملی نشدن قول و قرارهای مادریدی ها می داند. مسعود معینی رئیس کنونی کمیته جوانان فدراسیون فوتبال هم در این باره اظهارنظر نمی کند ولی دکتر خداداد رئیس سابق کمیته جوانان فدراسیون فوتبال به شروع فعالیت های مدرسه فوتبال بم با مدیریت یاوری سرمربی سابق تیم زیر ۱۳سال ایران اشاره می کند: «من یک بار به بم رفتم و از مدرسه فوتبال آنجا بازدید کردم. آقای یاوری مسئولیت کارهای آنها را بر عهده داشتند.» خداداد در حالی به این موضوع می پردازد که یاوری هرگونه همکاری با پروژه رئال مادرید در بم را تکذیب می کند و می گوید که مسئول آکادمی فوتبال ارگ جدید است. از آغاز به کار این آکادمی بیش از پانزده ماه می گذرد و حتی با مساعدت فدراسیون فوتبال قرار بر این است به منظور حمایت از کودکان زلزله زده بم تیم ارگ جدید در رقابت های زیر ۱۴سال شرکت کند. آنطور که ما شنیدیم تعامل خوبی بین آکادمی فوتبال ارگ جدید و فدراسیون فوتبال برقرار است درست بر خلاف رابطه مدرسه فوتبال رئال مادرید و فدراسیون! به وجود آمدن دو آکادمی که در موازات یکدیگر حرکت می کنند فقط بخشی از مشکلات فوتبال ایران است. شنیده ها حکایت می کنند رابطه خوبی هم بین دو گروه حاکم نیست. در این بین به نظر می رسد صورت مسأله یعنی سرمایه گذاری باشگاه رئال مادرید اسپانیا در بم به کلی پاک شده و بسیاری آن را فراموش کرده اند. برخی ها مدعی هستند رئالی ها نخستین تماس ها را با مسئولان ارگ جدید برقرار کردند، اما با چرخشی ناگهانی سر از تربیت بدنی بم درآوردند. البته این شایعات با پای گرفتن آکادمی ارگ جدید قوت بیشتری می گرفت و چندان هم مهم تلقی نمی شود. این که نخستین مدرسه فوتبال باشگاه رئال مادرید در خاورمیانه که قرار بود در بم ساخته شود با گذشت زمان طولانی تحقق نیافته و مسئولان فوتبال کشور هم در این راه کاملاً بی اعتنا بوده اند جای تأثر فراوان دارد. حاصل این بی توجهی ها را سالهاست که در رقابت های بین المللی رده های پایه ای می بینیم اما از آن درس نگرفته ایم.
دور شدن از اصل
تردیدی نیست سرزمین پهناور ایران زمین از نظر استعدادهای فوتبال کمبودی ندارد، اما بیشترین ضعف ها به امکانات و آموزش ها برمی گردد. جذب مدرسان بزرگ خارجی هم می توانست در این راه کمک خوبی برای شروع پروژه های عظیم باشد، اما وقتی اینترمیلان و رئال مادرید پیش قدم شده بودند ما در جذب آنها کوشا نبودیم و به راه همیشگی خود ادامه داده ایم. فریدون معینی کارشناس فوتبال معتقد است توجه بیش از حد به مسائل خارج از فوتبال ما را از اصل آن دور کرده است. رئیس سابق کمیته آموزش فدراسیون فوتبال ادامه می دهد: «آنها که پیشرفت کرده اند به فوتبال پایه اهمیت داده اند. متأسفانه در بخش پایه ای بسیار ضعیف عمل کرده ایم. حضور رئال و اینتر دست کم می توانست ما را با روند کار باشگاه های بزرگ دنیا آشنا کند، اما این فرصت را قدر ندانستیم.»
با ثروت های هنگفتی که رئال مادرید و اینتر میلان دارند دایر کردن کلاس های آموزشی و مدارس فوتبال در نقاط مختلف دنیا هزینه آنچنانی ندارد. متأسفانه نتوانستیم از فرصتی که برایمان پیش آمده بود، استفاده کنیم.